کد مطلب:46102 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:34

گنجینه پرسمان » فلسفه و منطق

اشكالات وارد شده توسط دانشمندان معاصر به تعريف فلاسفه اسلامي درباره ملاك شناخت چيست؟

1ـ هرگاه ملاك شناخت اين است كه ذهن مطابق عين گردد در مواردي كه شيئ، خارجيت و واقعيتي جدا از ذهن داشته باشد، بسيار صحيح و پا برجاست، اگر ميگوييم: فلان آنتي بيوتيك ضد سل است، اگر همان دارو نير در خارج داراي چنين صفت باشد، قطعاً شناختي وجود خواهد داشت، زيرا ذهن مطابق عين است و خارج چنين حالت را داراست ولي در مواردي كه شيئ حقيقت و واقعيتي جدا از ذهن ندارد، در اين صورت تطابق ذهن با عين و خارج، بيمعني خواهد بود.
رياضيات يك رشته احكام براي دايره ثابت ميكند و ميگويد: محيط هر دايرهاي مساوي است با ضرب قطر آن در عدد پي، يعني 14/3، و ما اين حكم را حكم راستين ميدانيم، در حالي كه در خارج دايرهاي نداريم كه بگوييم حكم ذهن با عين منطبق است و شناخت ذهني خود را با آنچه كه در خارج است تطبيق كنيم.
2ـ در قضاياي مربوط به امور ذهني مانند مسائل مربوط به منطق يا روانشاسي، هرگز واقعيت خارج از ذهن وجود ندارد، تا ملاك شناخت، تطابق حكم ذهن با عين باشد، زيرا منطق درباره تصور و تصديق انسان سخن ميگويد و تصور و تصديق از موضوعات ذهني است و واقعيتي جز ذهن ندارد، همچنين است مسائل مربوط به روانشناسي.
3ـ ملاك شناخت در وقايع تاريخي كه از بين رفته و عينيتي از آنها باقي نمانده است موجود نيست، زيرا فعلاً واقعيتي در خارج ندارد، تا حكم ذهني كنوني ما با خارج منطبق باشد.
4ـ اصرار بر اينكه ملاك شناخت اين است كه ذهن با عين منطبق گردد، از يك نوع جمود گرايي در طبيعت سرچشمه ميگيرد، آنان كه تصور ميكنند كه جهان عين و طبيعت تغيير نميكند، و به يك حالت و وضع باقي است در اين صورت ميتوانند ملاك شناخت را تطابق حكم ذهن با عين قرار دهند ولي گروهي كه جهان خارج را پيوسته در حالي تغيير و دگرگوني ميدانند، و جهان را در دو آن، به يك حالت تصور نميكنند، چگونه ميتوانند ملاك شناخت را مطابقت حكم ذهن با خارج بدانند، زيرا تا كسي بخواهد اين دو را به هم تطبيق دهد، جهان دگرگون شده واقعيتها عوض گرديده است. اينها يك رشته اشكالات بس ناروايي است كه از فيلسوفان نو ظهور به تعريف ياد شده متوجه شده و هيچ يك از آنها وارد نيست.

---

: آية الله جعفر سبحاني
شناخت در فلسفة اسلامي